«هر روز به محل کار می‌رویم و ابتدا، دفتر حضور و غیاب را امضا می‌کنیم. بعد، اگر بقیه همکاران آمده باشند، با هم چای می‌نوشیم و مشغول مرور کردن صفحات فیسبوک می‌شویم. تا نیمه‌های روز در دفتر می‌نشینیم و بعد، در محوطه باغچه وزارتخانه قدم می‌زنیم و به خانه برمی‌گردیم.»
این توصیف رحیم‌الله (نام مستعار)، کارمند وزارت احیا و انکشاف دهات (توسعه روستایی) افغانستان از جریان کار روزانه در جایی است که ده سال است در آن کار می‌کند. در سال‌های گذشته، او روزهای پرمشغله‌ای داشته است، اما اکنون فهرست کارهای روزانه‌اش خالی است و جای آن را امضا کردن دفتر حضور و غیاب و چرت زدن گرفته است.
رحیم‌الله پس از تسلط طالبان بر افغانستان تلاش کرد همچنان به کارش در وزارتخانه توسعه روستایی ادامه دهد. او قبلا در پروژه‌ای کار می‌کرد که تا پیش از فروپاشی دولت پیشین، بانک توسعه آسیایی آن را تامین مالی می‌کرد و اکنون متوقف شده است. رحیم‌الله که در ده سال گذشته روزهای پرمشغله‌ای داشته و هر روز فهرستی بلندی از کارهایی داشته است که باید انجام شوند، اکنون در محل کارش وقتش را در صفحات فیسبوک می‌گذراند و چای می‌نوشد. او می‌گوید: «همه‌چیز فلج و تعطیل است. هیچ کاری برای انجام دادن نیست. وزیر طالبان با محافظان مسلحش در داخل دفترش نشسته است و کارهای بی‌ربطی انجام می‌دهد. تمام منابع مالی مسدود شده است و ما هم به خاطر این که از وزارتخانه بیرونمان نکنند، مجبوریم روزانه چند ساعتی به اینجا سر بزنیم.»
رحیم‌الله می‌گوید که وزیر طالبان پس از آن که کارش را آغاز کرد، نخستین دستوری که داد در مورد اجباری شدن ادای نماز در مسجد وزارتخانه بود، با وجود این که قبلا نیز بیشتر کارمندان نماز ظهر را در مسجد کوچکی که در داخل ساختمان وزارتخانه وجود دارد ادا می‌کردند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
این کارمند در مورد رفتار وزیر طالبان با کارمندانی که از دولت پیشین افغانستان به جا مانده‌اند می‌گوید: «با ما مانند غلام و اسیر برخورد می‌کنند. وزیر و رئیس‌هایی که طالبان گمارده است، با کارمندانی که از سال‌ها پیش در این وزارتخانه کار می‌کرده‌اند و بخش‌های فنی را رهبری می‌کنند، رفتار زشت و به دور از کرامت انسانی دارند. محافظان وزیر گاهی به ما می‌گویند برای همین که زنده‌اید و اجازه دارید اینجا بیایید، باید شکرگزار باشید.»
رحیم‌الله می‌افزاید که تا چهار ماه قبل، در وزارتخانه نظم و انضباط حاکم بود اما حالا، ضمن اینکه همه چیز متوقف است، هیچ نظمی وجود ندارد. وزیر طالبان، خودروها و کامپیوترها و امکانات فنی وزارتخانه را بین افراد زیردست توزیع کرده است و از امکانات دولتی مانند غنیمت جنگی استفاده می‌کند. او با نگرانی از غارت وسایل و امکانات دولتی، می‌گوید هر فردی که طالبان در مسندی گمارده است، ابتدا تلاش می‌کند امکانات باقی‌مانده از دولت پیشین را تصاحب کند.
رحیم‌الله در مورد برنامه روزانه مولوی یونس آخوندزاده، وزیر توسعه روستایی طالبان، می‌گوید: «مهم‌ترین نگرانی وزیر این است که کارمندان نمازشان را در مسجد ادا کنند. در تمام طول روز جلساتی با رفقا و دوستانش دارد که هیچ ربطی به کار وزارتخانه ندارد.»
وزارت انکشاف دهات (توسعه روستایی) از مهم‌ترین وزارتخانه‌های توسعه در افغانستان است و در دولت پیشین افغانستان سالانه بیشتر از ۲۵۰ میلیون دلار بودجه داشت.
رحیم‌الله می‌افزاید که وزیران طالبان در همه وزارتخانه‌ها، به کارمندان دولت پیشین افغانستان مشکوک‌اند و به همین دلیل، حتی فعالیت آشپز وزارتخانه را محافظان وزیر زیر نظر دارند.
در دولت پیشین افغانستان، ۲۴ وزارتخانه و شماری اداره‌های مستقل فعال بودند که طالبان برای همه آن‌ها افرادی را به‌عنوان سرپرست گمارده‌اند. طالبان فقط وزارت امور زنان را حذف کرد که در ساختار دولت پیشین افغانستان موظف به تامین حقوق اساسی زنان و تلاش برای جلوگیری از خشونت و تبعیض علیه زنان بود. به‌جای آن، وزارت امر به معروف ایجاد شده است.
در همین حال، طالبان شماری از اداره‌های مستقل را که از نهادهای مهم در دولت پیشین افغانستان بودند از ساختار دولت حذف کرده‌اند. امکانات و ساختمان‌های این نهادها به سایر نهادهای زیر سلطه طالبان و یا به افراد این گروه واگذار شده است.
کمیسیون مستقل حقوق بشر، انجمن مستقل وکلای مدافع، مجلس نمایندگان افغانستان، مجلس سنا، شوراهای ولایتی (شوراهای شهر)، کمیسیون نظارت بر تطبیق قانون اساسی، شورای عالی مصالحه ملی، وزارت دولت در امور صلح، ادارات مبارزه با تبعیض جنسیتی در همه وزارتخانه‌ها، معاونت زنان در ۳۴ استان (معاون استاندار)، و کمیسیون مبارزه با فساد اداری از جمله مهم‌ترین اداره‌هایی‌اند که طالبان از ساختار دولت حذف کرده‌اند. هر یک از این اداره‌ها امکانات گسترده‌ای مانند خودرو، وسایل فنی، و بودجه سالانه داشتند که با فروپاشی سریع دولت پیشین، همه این امکانات و وسایل به دست طالبان افتاد.
نعیم (نام مستعار)، نویسنده و فعال سیاسی که در کابل زندگی می‌کند، می‌گوید که در ساختار دولت به‌اصطلاح سرپرست طالبان، فقط چند اداره نظامی و دارایی فعال‌اند و بقیه اداره‌ها تعطیل و کار آن‌ها متوقف شده است. به باور نعیم، ساختاری که اکنون طالبان رهبری می‌کنند، هیچ شباهتی به دولت ندارد. نعیم افزود: «ساختاری که از دولت پیشین افغانستان به طالبان رسید، به‌طور کلی فرو پاشیده و دولت به کمیته‌هایی خلاصه شده است که هر کدام مستقلانه و به میل یک فرد قدرتمند طالبان عمل می‌کند.»
نعیم می‌گوید که از میان ۲۴ وزارتخانه و ده‌ها اداره مستقل، فقط وزارت داخله (کشور)، وزارت دفاع تا حدی، بخش گمرک در وزارت دارایی برای جمع‌آوری درآمد دولت، و تا حدی امنیت ملی فعال است و بقیه ساختارهای دولت فلج است. به گفته نعیم، شهرداری، اداره برقرسانی، گمرک، و اداره گذرنامه که درآمد مستقل دارند نیز فعال‌اند، اما این اداره‌ها را بیشتر کارمندانی اداره می‌کنند که از دولت پیشین باقی مانده‌اند، چون طالبان توانایی پیشبرد بخش‌های فنی را ندارند.
نعیم می‌افزاید که بخش‌های فنی بقیه وزارتخانه‌ها و اداره‌ها را نیز کارمندان دولت پیشین افغانستان پیش می‌برند، اما ندادن حقوق، نبود احساس امنیت شغلی، و توهین و تحقیر کارکنان باعث شده است که کارمندان بخش‌های فنی نیز از کار دلسرد شوند و به همین دلیل، فعالیت وزارتخانه‌ها، به ملاقات‌ها و جلسه‌های تعارفی وزیران طالبان خلاصه شده است.
به گفته نعیم، بخش گمرک که در بدنه وزارت مالیه (دارایی) فعال است، هیچ نظام شفاف و قابل اعتمادی برای جمع‌آوری درآمد دولتی ندارد و پول به دست آمده، بیشتر برای برنامه‌های روزانه مقام‌های طالبان هزینه می‌شود.
هرچند بودجه توسعه و مصرفی وزارتخانه‌های دولت پیشین افغانستان وابسته به کمک‌های خارجی بود و با توقف این کمک‌ها، طبیعی است که فعالیتها نیز متوقف می‌شود، گمارده شدن افرادی که نه تجربه کار در ساختار دولت و نه دانش لازم برای مدیریت دارند، باعث شده است که دولت به معنای واقعی‌اش فرو بپاشد.
از سوی دیگر، تلاش طالبان برای انحصار دولت و برخورد با امکانات دولتی به مثابه غنیمت جنگی، باعث شده است که نظم و انضباطی که در ساختار دولت ایجاد شده بود، از هم بپاشد.
چهار ماه از سلطه طالبان بر افغانستان می‌گذرد و اکنون، دیده می‌شود که به‌جز اداره‌های درآمدزا، هیچ اداره دیگری فعالیتش را از سر نگرفته است؛ ولی مولوی امیر خان متقی، وزیر امور خارجه طالبان، در ملاقات‌ها و سخنرانی‌هایش تاکید می‌کند که همه چیز سر جایش است و با آمدن طالبان، ساختار دولت دست‌نخورده و سالم باقی مانده است.
